Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) gerçekleştirdiği tarihi takas operasyonu, sadece karşılıklı değişimi yapılan kişi sayısının fazlalığı değil, içindeki isimlerin önemi açısından da büyük yankı uyan
Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) gerçekleştirdiği tarihi takas operasyonu, sadece karşılıklı değişimi yapılan kişi sayısının fazlalığı değil, içindeki isimlerin önemi açısından da büyük yankı uyandırdı. MİT koordinatörlüğünde Ankara'da gerçekleşen, ABD ve Rusya'nın da aralarında bulunduğu yedi ülkenin cezaevlerinde bulunan 26 rehinenin karşılıklı takası, 2'nci Dünya Savaşı sonrası yapılan en büyük takas operasyonu olarak tarihe geçti. Takası yapılan her ismin ayrı hikayesi, ülkesi için ayrı bir önemi var.
ABD'ye Dönen İsimler
ABD'ye dönen üç kişiden biri dünya kamuoyunda adı sıkça duyulan Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich. Gershkovich, gazete için Rusya’da muhabirlik yaparken Mart 2023’te casusluk suçundan tutuklandı. Rus savcılığı, Gershkovich'i Sverdlovsk bölgesinde askeri teçhizat üretimi ve onarımı yapan bir savunma şirketinin faaliyetleri hakkında gizli bilgi toplamaktan suçladı. Gershkovich, Rusya tarihinde casusluk suçlaması ile tutuklanan ilk yabancı medya çalışanı oldu. Takas görüşmelerinin yapıldığı dönemde Rusya tarafından 19 yıl hapse mahkum edildi.
Rusya'dan ABD'ye iade edilen eski deniz piyadesi Paul Whelan ise ABD Deniz Piyade Kolordusu’nda sekiz yıl görev yapmış. Whelan, 2018 yılında 'casusluk' suçlaması ile Moskova’da tutuklandı. 2022 yılında Whelan'ın yasa dışı silah ticareti ve terör finansmanlığı suçundan 10 yıldır ABD’de hapis yatan Viktor Bout ile takas edilmesi gündeme geldi ancak Paul Whelan’ın adı takas listesinde yer almadı. Bu olay Biden hükümetinin kamuoyunda büyük tepki toplamasına neden oldu.
ABD ve Rusya vatandaşlığı olan Alsu Kurmasheva da ABD’ye iadesi yapılan diğer gazeteci oldu. Kurmasheva, Mayıs 2023’te ailevi sebeplerden dolayı gittiği Rusya’dan Çekya’ya dönmeye çalışırken havaalanında gözaltına alındı. 'Yabancı çalışan olup devlete bildirmeme' ve 'dezenformasyon' suçlarından hüküm giydi.
Almanya'ya Dönen İsimler
Kızıl Haç bünyesinde çalışan Rico Krieger, Rusya-Ukrayna savaşı sırasında Belarus’ta gözaltına alındı. Krieger, Belarus’a turist olarak gittiğini iddia etti ancak Rusya’ya göre bu ajanlık için bir kılıftı. Krieger, Rusya’ya göre Ukrayna güvenlik servislerinde yer aldı. Altı ayrı suçlama ile mahkum edilen Krieger, 24 Haziran 2024’te 'terör ve paralı askerlik' suçlamaları ile Belarus’ta idam cezasına çarptırıldı. Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, Krieger'i affetti. Affedildikten iki gün sonra Türkiye’de gerçekleştirilen takas operasyonu ile Almanya’ya döndü.
Tarihi takas sırasında Almanya’ya dönen bir diğer önemli isim de İlya Yashin oldu. Rus vatandaşı olan Yashin, Krasnoselsky Belediye Başkanlığı yaptı. Rus muhalif lider Aleksey Navalny'nin yakın müttefiki olan ve muhalif çizgide siyaset yapan Yashin, Rus ordusu hakkında yanlış bilgi yaydığı gerekçesi ile Aralık 2022’de mahkum edildi.
Rusya Devlet Başkanı Putin'in en büyük muhaliflerinden olan Vladimir Karamurza da Almanya’ya dönen önemli isimlerden biri oldu. 25 yıl hapse mahkum edilen Vladimir Karamurza, Nisan 2022’de Rus ordusu hakkında yanlış bilgi yayma, istenmeyen bir örgütle iş birliği yapma ve devlete ihanet suçlamalarıyla tutuklandı. İki kez zehirlenen ve ölümden dönen Vladimir Karamurza’ya verilen ceza uluslararası kamuoyunda sıkça kınandı. Karamurza, hapishanede olduğu dönemde Washington Post için yazılar da kaleme aldı.
Rusya'ya Dönen İsimler
Rusya için önemli bir isim olan Vadim Krasikov, takas operasyonunda Almanya’dan getirilen tek isim oldu. Krasikov, Rusya Devlet Başkanı Putin’in terörist olarak adlandırdığı Çeçen muhalif savaşçı Zelimkhan Khangoshvili’yi öldürmek için FSB tarafından özel eğitim alarak Berlin’e gönderildi. Krasikov, 2019’da Khangoshvili'yi Almanya’da öldürme suçundan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Yakalandığı ilk dönemde Rusya ile bağlantısı reddedilen Krasikov için Putin daha sonra 'vatansever' ifadelerini kullandı. Krasikov'un, ölmeden önce muhalif siyasetçi Aleksey Navalny ile takası da gündeme gelmişti.
Tarihi takasta iki çocuklu Rusya Dış İstihbarat Servisi’ne çalışan karı-koca da yer aldı. SVR çalışanı Artem Dultsev ve Anna Dultseva, Slovenya’da sahte Arjantin pasaportu ile yakalandı. Maria Rosa Mayer Munoz takma ismini kullanan Anna Dultseva, Slovenya’da bir sanat galerisi sahibi gibi davranıyordu. İki çocukları ile birlikte Slovenya’dan getirilen aile takas operasyonu ile Rus yetkililere teslim edildi.
