Son yıllarda ebeveynler arasında yaygınlaşan aşırı korumacı tutumlar, çocukların psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Aşırı korumacı ebeveynlik, çocukların özgüven eksikliği, bağımlılık, sosyal becerilerde yetersizlik, kaygı ve depresyon gibi sorunlara yol açabiliyor. Klinik Psikolog Seda Aydoğdu, bu sorunun temel nedenlerini ve aşırı korumacılığın çocuklar üzerindeki etkilerini açıklıyor.
Aşırı Korumacı ve Helikopter Ebeveynlik Arasındaki Fark
Aşırı korumacı ebeveynler, çocuklarının hayatının hemen her alanına müdahale ederek onların bağımsız kararlar almalarını zorlaştırabiliyor. Aydoğdu, bu tür ebeveynlerin çocuklarının kimliklerini ve yeteneklerini keşfetmelerini kısıtladığını belirtiyor. "Aşırı korumacı anne babalar, çocuğun hemen her anında müdahale edici davranır. Çocukları birey olarak görmekte zorlanan bu aileler, mükemmeliyetçi özellikleri nedeniyle çocukları için en iyi olduğunu düşündükleri kararları alır ve onları o şekilde yönlendirmeye çalışır," diyor Aydoğdu.
Helikopter ebeveynlik ise, ebeveynlerin çocuklarının üzerinde sürekli olarak "uçması" ve her anlarını izleyip müdahale etmeleri anlamına geliyor. Bu ebeveynler, çocuklarının karşılaşabileceği zorlukları önceden tahmin ederek proaktif önlemler alır. Aşırı korumacılığın amacı ise çocukları tehlikelerden, hayal kırıklıklarından veya başarısızlıklardan korumaktır.
Aşırı Korumacılığın Arka Planında Yatan Nedenler
Aydoğdu'ya göre, ebeveynlerin aşırı korumacı davranışlarının arkasında birkaç neden yatıyor:
Mükemmeliyetçilik Arayışı: Ebeveynlerin çocuklarının her alanda en iyi olmalarını istemesi ve başarısızlık yaşamalarını engellemeye çalışması.
Geçmiş Deneyimler: Ebeveynlerin kendi çocukluklarında yaşadıkları olumsuz olaylar, çocuklarını benzer durumlarda koruma isteğini artırabilir.
Toplumsal ve Kültürel Faktörler: Bazı toplumlar, ebeveynleri çocuklarını koruma ve yönlendirme konusunda daha katı olmaya teşvik edebilir.
Sosyal Medyanın Etkisi: Ebeveynlerin çocuklarının başarılarını ve güvenliklerini sürekli olarak kontrol etme baskısı.
Güvenlik Endişesi: Ebeveynlerin çocuklarını her türlü tehlikeden koruma isteği.
Kontrol İhtiyacı: Ebeveynlerde çocuklarının hayatlarını yönetme arzusu.
Aşırı Korumacılığın Çocuklar Üzerindeki Etkileri
Aşırı korumacılığın çocukların özgürce karar vermelerini ve bağımsız bir kimlik geliştirmelerini engellediğini belirten Aydoğdu, çocukların bağımlılık, sosyal becerilerde yetersizlik, kaygı ve depresyon gibi sorunlar yaşayabileceğini söylüyor. Ayrıca, çocukların kendi kararlarını verme ve problem çözme becerilerinin gelişememesi nedeniyle akademik başarılarının da olumsuz etkilenebileceğini vurguluyor.
Aşırı Korumacılığı Azaltmak İçin Ebeveynlerin Yapması Gerekenler
Ebeveynler, aşırı korumacı davranışlarını nasıl azaltabilir? Aydoğdu, ebeveynlerin aşırı korumacılığını kontrol altına almak için şu önerilerde bulunuyor:
Öz Farkındalık Geliştirmek: Ebeveynler, kendi korkularını ve endişelerini anlamak için içsel bir değerlendirme yapabilir ve çocukluk deneyimlerinin etkilerini fark edebilirler.
Çocukların Bağımsızlığını Desteklemek: Çocuklara yaşlarına uygun sorumluluklar ve kararlar verme fırsatları tanımak.
Risk Almaya İzin Vermek: Çocukların başarısızlık veya hatalarla karşılaşmalarına izin vererek problem çözme ve dayanıklılık becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak.
Duygusal Destek Sunmak: Çocukların duygusal ihtiyaçlarına dikkat etmek ve onlara empati göstermek.
Aşırı korumacı ebeveynlik tutumunu azaltmak, çocukların daha bağımsız ve özgüvenli bireyler olarak gelişmelerine yardımcı olabilir. Ebeveynler, çocuklarının kendi hayatlarını yönetme yetilerini geliştirmelerine destek olmalı ve kendi kaygılarını yönetmeyi öğrenmelidir.
